کرم خراط (Leopard Moth): آفتی پنهان، خطری جدی برای درختان (راهکارهای نوین مبارزه)

درختان، سرمایه‌های سبز و ارزشمند باغ‌ها، پارک‌ها و جنگل‌های ما هستند. اما این سرمایه‌های طبیعی، همواره در معرض تهدیدات مختلفی از جمله آفات قرار دارند. یکی از خطرناک‌ترین و مخرب‌ترین آفات چوب‌خوار در ایران و بسیاری از نقاط جهان، کرم خراط است. این آفت که با نام علمی Zeuzera pyrina شناخته می‌شود و در زبان انگلیسی به آن Leopard Moth (پروانه پلنگی) می‌گویند، می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به طیف وسیعی از درختان میوه و غیرمیوه وارد کند.

پنهان‌کاری لاروها در داخل چوب درخت، شناسایی و مبارزه با آن را دشوار می‌سازد. در این رپرتاژ، به معرفی جامع کرم خراط، چرخه زندگی، نشانه‌های خسارت و به‌ویژه، راهکارهای نوین و موثر مبارزه با این آفت چوب‌خوار می‌پردازیم؛ راهکارهایی که در راستای اهداف زیست بانی پایا برای حفظ سلامت و پایداری فضای سبز ارائه می‌شوند.

کرم خراط (Zeuzera pyrina): مهاجم پنهان تنه درختان

کرم خراط یک حشره از راسته پروانه‌سانان (Lepidoptera) و خانواده سوسک‌های چوب‌خوار (Cossidae) است. پروانه بالغ این حشره ظاهری زیبا و پلنگی دارد، اما لاروهای آن، موجوداتی مخرب و پنهان‌کار هستند.

جهت بررسی بیشتر: کرم خراط 

میزبان‌های اصلی:

کرم خراط دامنه میزبانی وسیعی دارد و می‌تواند به درختان مختلفی حمله کند، از جمله:

• درختان میوه: سیب، گلابی، به، گردو، گیلاس، هلو، زردآلو، بادام، پسته، انار و…
• درختان غیرمیوه و زینتی: نارون، بید، افرا، بلوط، زبان گنجشک، صنوبر، درختان سرو و…

این آفت بیشتر به درختان جوان و ضعیف حمله می‌کند، اما در صورت افزایش جمعیت و عدم کنترل، می‌تواند درختان کهنسال و قوی را نیز از پا درآورد.

چرخه زندگی کرم خراط:

• تخم: پروانه‌های ماده پس از جفت‌گیری، تخم‌های خود را به صورت خوشه‌ای در شکاف‌های پوست درخت یا زیر آن می‌گذارند.
• لارو (کرم): پس از تفریخ تخم‌ها، لاروهای جوان وارد شاخه‌های نازک‌تر شده و تونل‌هایی در داخل آن‌ها ایجاد می‌کنند. با رشد لارو، به تدریج به سمت شاخه‌های ضخیم‌تر و تنه اصلی درخت حرکت می‌کنند. این لاروها بسیار فعال و خورنده‌اند و می‌توانند تا دو سال در داخل چوب درخت زندگی و تغذیه کنند. این مرحله لاروی است که اصلی‌ترین خسارت را وارد می‌کند.
• شفیره: لارو پس از بلوغ، در داخل تونل‌ها یا در نزدیک دهانه خروجی آن‌ها تبدیل به شفیره می‌شود.
• پروانه بالغ: پروانه‌های بالغ از اواخر بهار تا اواسط تابستان ظاهر شده و پس از جفت‌گیری، چرخه را تکرار می‌کنند. این پروانه‌ها شب‌فعال هستند و به سمت نور جذب می‌شوند.

نشانه‌های خسارت کرم خراط: چگونه آفت را شناسایی کنیم؟

شناسایی زودهنگام کرم خراط به دلیل فعالیت پنهان لاروها در داخل چوب، دشوار است، اما با مشاهده دقیق می‌توان به وجود آن پی برد.

جدول علائم و نشانه‌های خسارت کرم خراط (Zeuzera pyrina)

راهکارهای نوین مبارزه با کرم خراط: رویکردی جامع و پایدار

مبارزه با کرم خراط نیازمند یک استراتژی جامع و تلفیقی (IPM) است که شامل ترکیبی از روش‌های زراعی، بیولوژیکی و در صورت لزوم، شیمیایی باشد. زیست بانی پایا با تکیه بر دانش روز و رویکردهای دوستدار محیط زیست، راهکارهای نوین زیر را پیشنهاد می‌کند:

۱. مبارزه زراعی و بهداشتی: قدم اول در پیشگیری و کنترل

• هرس و سوزاندن شاخه‌های آلوده: در فصل پاییز و زمستان یا اوایل بهار، شاخه‌هایی که علائم خسارت (خاک اره، پژمردگی) دارند، باید با دقت هرس شده و بلافاصله از باغ خارج و سوزانده شوند. این کار به از بین بردن لاروهای پنهان در داخل چوب کمک می‌کند.
• تقویت درختان: درختان قوی و سالم، مقاومت بیشتری در برابر آفات دارند. آبیاری منظم، تغذیه مناسب (کوددهی)، و اصلاح خاک به افزایش توان درخت در مقابله با آفت کمک می‌کند.
• جلوگیری از ایجاد زخم: هرگونه زخم یا آسیب روی تنه و شاخه‌ها، می‌تواند محل مناسبی برای تخم‌گذاری پروانه ماده باشد. مراقبت در حین عملیات کشاورزی (مانند شخم‌زنی) و پوشاندن زخم‌ها با چسب باغبانی ضروری است.

۲. مبارزه بیولوژیک و بیوتکنولوژی: استفاده از قدرت طبیعت

• استفاده از فرمون‌های جنسی (Pheromones):
  • پایش و ردیابی: نصب تله‌های فرمونی کرم خراط در باغ، بهترین راه برای پایش جمعیت پروانه‌های بالغ و تعیین زمان اوج پرواز (پیک پرواز) آن‌هاست. این اطلاعات به کشاورز کمک می‌کند تا زمان دقیق و مؤثرترین لحظه برای اجرای سایر روش‌های کنترلی را مشخص کند.
  • تله‌گذاری انبوه (Mass Trapping): در این روش، تعداد زیادی تله فرمونی در باغ نصب می‌شود تا پروانه‌های نر به صورت انبوه به دام افتاده و از چرخه تولید مثل خارج شوند. این روش به تنهایی می‌تواند جمعیت آفت را در سطوح پایین نگه دارد.
  • اختلال در جفت‌گیری (Mating Disruption): با رهاسازی مقادیر زیادی از فرمون مصنوعی در باغ، پروانه‌های نر دچار سردرگمی شده و قادر به یافتن پروانه‌های ماده نیستند. این امر به کاهش شدید جفت‌گیری و نسل‌های بعدی آفت منجر می‌شود.
• استفاده از حشرات شکارگر و پارازیتوئید: برخی حشرات مفید مانند زنبورهای پارازیتوئید یا برخی پرندگان، دشمنان طبیعی کرم خراط هستند و می‌توانند به کنترل جمعیت آن کمک کنند. حفظ و افزایش جمعیت این موجودات مفید در باغ، از ارکان اصلی مبارزه بیولوژیک است.
• استفاده از عوامل بیماری‌زا (پاتوژن‌ها):
  • باکتری Bacillus thuringiensis (Bt): سموم حاصل از این باکتری، پس از بلعیده شدن توسط لاروهای کرم خراط، به دستگاه گوارش آن‌ها آسیب رسانده و باعث مرگ می‌شوند. این محصول بیولوژیک، برای انسان و موجودات غیرهدف بی‌خطر است.
  • نماتدهای حشره‌خوار: نماتدهای خاصی می‌توانند در داخل تونل‌های لارو رهاسازی شده و باعث مرگ آن‌ها شوند.

۳. مبارزه مکانیکی و فیزیکی: روش‌های مستقیم و مؤثر

• خارج کردن لارو از داخل تونل: با استفاده از یک سیم نازک و انعطاف‌پذیر، می‌توان لاروها را از داخل سوراخ‌های ایجاد شده بیرون کشید یا از بین برد.
• تزریق مواد کشنده به داخل تونل: در برخی موارد، می‌توان مواد حشره‌کش مجاز (مانند برخی روغن‌های گیاهی یا حشره‌کش‌های تماسی با دوز پایین) را با سرنگ به داخل تونل‌ها تزریق کرد تا لارو از بین برود.

جدول مقایسه روش‌های نوین مبارزه با کرم خراط

زیست بانی پایا: همراه شما در مدیریت پایدار کرم خراط

زیست بانی پایا با درک عمیق از اهمیت حفظ سلامت درختان و محیط زیست، به عنوان یکی از پیشروان در زمینه ارائه راهکارهای جامع مدیریت آفات، به ویژه کرم خراط (Zeuzera pyrina)، فعالیت می‌کند. ما در زیست بانی پایا، تمرکز خود را بر روی رویکردهای زیست‌محیطی و پایدار قرار داده‌ایم که کمترین آسیب را به اکوسیستم وارد کرده و در عین حال، حداکثر اثربخشی را در کنترل آفت به ارمغان آورند.

جهت بررسی بیشتر: فروشگاه زیست بانی پایا

خدمات و محصولات ما در زیست بانی پایا شامل:

• تامین فرمون‌های کرم خراط: ارائه فرمون‌های جنسی با کیفیت بالا برای پایش دقیق جمعیت آفت و همچنین راه‌اندازی برنامه‌های اختلال در جفت‌گیری در باغات وسیع.
• مشاوره تخصصی: تیم کارشناسان مجرب ما آماده‌اند تا با ارائه مشاوره‌های علمی و کاربردی، شما را در شناسایی، ارزیابی خسارت و انتخاب بهترین استراتژی مبارزه با کرم خراط راهنمایی کنند.
• ارائه راهکارهای بیولوژیک: معرفی و تامین عوامل کنترل بیولوژیک و آفت‌کش‌های بیولوژیک مجاز برای استفاده در سیستم‌های کشاورزی ارگانیک.

با همکاری با زیست بانی پایا، شما می‌توانید با خیالی آسوده، از درختان خود در برابر آفت مخرب کرم خراط محافظت کنید و به سمت کشاورزی پایدارتر و محیط زیستی سالم‌تر گام بردارید. هدف ما، ارائه دانش و ابزارهایی است که به شما کمک کند تا با این آفت چوب‌خوار به طور موثر و مسئولانه مبارزه کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، با کارشناسان زیست بانی پایا تماس حاصل فرمایید.

02122941478

آدرس: تهران، پاسداران، گلستان 5، خیابان مجید افشاری، کوچه شاهین، پلاک 20